Swarms – Heidiau

Beth yw haid o wenyn mêl a sut mae’n edrych?

Mae heidio yn ffenomen naturiol – dyma sut mae gwenyn mêl yn atgenhedlu’n naturiol. Mae cytref fawr gref yn ymrannu’n ddwy gytref a bydd nifer mawr o wenyn yn gadael y nyth (a all fod mewn cwch wedi’i reoli neu mewn ceudod naturiol fel coeden gau) ac yn chwilio am safle newydd i nythu.

Mae haid yn olygfa ryfeddol ond mae’n gallu bod yn eithaf brawychus i rai nad ydyn nhw’n wenynwyr – mae miloedd lawer o wenyn yn codi i’r awyr ac yn ymdroelli cyn setlo’n glwstwr fel yr un sydd i’w weld ar y chwith. 

Er bod haid sy’n glwstwr fel arfer yn eithaf tawel, dylech chi gadw draw o’r haid a sicrhau bod plant ac anifeiliaid yn gwneud yr un fath. 

Ar ôl i haid sy’n glwstwr ddod o hyd i safle newydd i nythu, bydd y gwenyn yn codi i’r awyr eto ac yn symud i’w cartref newydd. Gall hyn ddigwydd cyn pen ychydig oriau ond gall gymryd rai dyddiau.

Efallai bydd y ffotograffau hyn yn eich helpu i adnabod beth sydd wedi heidio.  

Nid gwenyn mêl o gwbl yw’r rhan fwyaf o’r heidiau rydyn ni’n cael gwybod amdanyn nhw – cacwn (bumble-bees)  yw’r rhan fwyaf (sydd wir yn hoffi blychau nythu adar) neu wenyn unig sy’n gallu nyth mewn amrywiaeth o fannau, gan gynnwys mewn tyllau mewn briciau aer neu hyd yn oed yn y ddaear. Byddwch chi’n gweld y gwenyn hyn yn mynd ac yn dod. Bydd llawer llai o nifer nag y byddech chi’n disgwyl ei weld mewn haid o wenyn mêl.

Mae pobl hefyd yn cymysgu rhwng gwenyn mêl a gwenyn meirch oherwydd bod eu siâp yn debyg. Ond mae gan wenyn meirch fandiau melyn/du pendant o gwmpas yr abdomen tra mae gan wenyn mêl liw brown/melynfrown llai pendant. Mae gwenyn yn tueddu i fod yn “flewog” fel ei bod hi’n haws casglu paill, tra mae gwenyn meirch yn tueddu i edrych yn foel ac yn sgleiniog.

Mae gwenyn meirch yn aml yn adeiladu nythod mewn siediau, garejis a gwagleoedd yn y to. Mae’r nythod hyn yn gallu bod yn fawr iawn ac yn edrych fel pelen fawr wedi’i gwneud o bapur. Os yw’r nyth yn cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd, bydd llif cyson o wenyn meirch yn mynd i mewn ac allan, weithiau drwy dwll bach mewn morter neu waith pren.   Gwaith arbenigol i reolwr plâu (pest controller) yw tynnu nythod gwenyn meirch ac fel arfer fydd gwenynwyr ddim yn helpu i’w tynnu nhw.

Os oes gennych chi haid o wenyn mêl ac os ydych chi eisiau cael gwared arni, gallwch ofyn i wenynwr wneud hynny. Os oes modd cyrraedd yr haid yn ddiogel, fel arfer mae gwenynwyr yn hapus i gasglu’r gwenyn ac i ddod o hyd i gartref newydd iddyn nhw. Gallwch chi ddefnyddio ein map heidio i chwilio am wenynwr lleol.

Mae’r rhan fwyaf o wenynwyr yn gwenyna fel hobi, ac mae’r rhai sy’n casglu heidiau o wenyn mêl yn gwneud hynny’n wirfoddol. Helpwch nhw drwy roi ychydig o wybodaeth sylfaenol pan fyddwch chi’n ffonio.  

Sut mae’r gwenyn yn edrych a faint ohonyn nhw sydd?  Anfonwch ffotograffau os yw hynny’n bosibl.

Ble maen nhw a pha mor hir maen nhw wedi bod yno?

Oes problem o ran eu cyrraedd nhw?  Ydy’r gwenyn ar eich eiddo chi neu yn rhywle arall? Ydyn nhw i fyny’n uchel, felly a fyddai angen ysgol?   

Dewch o hyd i wenynwr gan ddefnyddio’r Map cysylltiadau heidio  neu, os nad oes gwenynwr yn cael ei ddangos yn eich ardal chi, cliciwch  yma i ymweld â thudalennau’r cymdeithasau lleol er mwyn dod o hyd i’r gymdeithas leol sydd agosaf atoch chi.